Schildluis herkennen en bestrijden

Ongewenst bezoek van schildluis kan een echte uitdaging zijn voor tuinders en plantenliefhebbers. Deze kleine, zuigende insecten kunnen de gezondheid en de looks van je planten beïnvloeden. In deze gids laten we zien hoe je schildluizen herkent en succesvol kunt bestrijden. Ook geven we je tips om schildluis te voorkomen.

Wat zijn schildluizen?

In veel delen van de wereld kun je schildluizen vinden. Het zijn kleine insecten die plantensap zuigen. Ze behoren tot de familie Hemiptera, ook wel wantsen, halfvleugeligen of snavelinsecten genoemd.

Schildluizen dragen beschermende wasachtige schilden op hun lichaam, waaraan ze hun naam danken. Deze schilden beschermen de insecten tegen invloeden van buitenaf, zoals vijanden, het weer en pesticiden.

De meeste schildluizen voeden zich door planten te doorboren met hun lange slurf. Zo bereiken ze het plantensap en zuigen dit eruit. Hierdoor verliest de plant voedingsstoffen, waardoor hij verzwakt en in sommige gevallen zelfs dood gaat; vooral als schildluizen zich in grote aantallen hebben verzameld.

Schildluizen herkennen 

Het uiterlijk van de schildluis is fascinerend en tegelijkertijd kenmerkend voor deze insecten. Het meest opvallende kenmerk van schildluizen zijn de beschermende schilden of pantsers, die ze op hun lichaam dragen. Deze schilden zijn plat en vaak ovaal of langwerpig van vorm. Ze zijn stevig bevestigd aan het lichaam en dienen om de insecten te beschermen tegen invloeden van buitenaf.

Als het op kleur aankomt, wordt het een beetje lastiger om schildluizen te herkennen. Dit komt omdat schildluizen groen, bruin, grijs, geel of zelfs rood kunnen zijn. De kleur is afhankelijk van het type schildluis en zijn specifieke omgeving.

Schildluis herkennen, wordt iets makkelijker als we naar de maat kijken. Schildluizen zijn doorgaans vrij klein. Meestal zijn ze niet langer dan 5 mm.

Verschil met andere luizen

Er zijn een aantal dingen op om te letten bij het herkennen van schildluis. Typische dingen die de schildluis als zodanig ontmaskert:

• Schilden: het belangrijkste onderscheidende kenmerk zijn de schilden, die alleen bij schildluizen voorkomen.
• Lichaamsvorm: schildluizen hebben vaak een vlakkere, meer ovale vorm dan sommige andere bladluissoorten. ‘Gewone’ bladluizen zijn meestal langer en hebben geen schilden.
• Levensstijl: de insecten zijn vaak sedentair. Dat wil zeggen dat ze lang stilzitten. Ze nestelen zich op delen van planten, terwijl sommige andere bladluissoorten zich graag op de planten bewegen.

Besmetting met schildluis herkennen

Om schildluizen te ontdekken, moet je je planten van dichterbij bekijken.

De volgende symptomen duiden op een besmetting:

• Kleverig residu (honingdauw): schildluizen zuigen plantensap uit de bladeren en scheiden een kleverig, suikerachtig residu (een reststof) uit dat honingdauw wordt genoemd. Je kunt honingdauw zien op de bladeren, twijgen en de onderkant van geïnfecteerde planten.
• Misvormde of geelachtige bladeren en vruchten: schildluizen ontnemen voedingsstoffen, waardoor de aangetaste delen van de plant gelig worden, vervormd raken of voortijdig afsterven.
• De schildluis zelf: kijk goed naar de planten om schildluizen te vinden. Ze zijn misschien klein, maar ze zijn niet alleen. Je herkent ze sneller als ze in grote getalen aanwezig zijn.
• Let op mieren: mieren en schildluizen kunnen een soort symbiotische relatie vormen. De mieren beschermen de kleine insecten tegen natuurlijke vijanden en ‘melken’ ze door de honingdauw te eten die door de schildluis wordt uitgescheiden. Als je een groot aantal mieren in de buurt van je planten opmerkt, kan dit duiden op een schildluizenplaag.

De levenscyclus van een schildluis

De levenscyclus van schildluizen varieert afhankelijk van de soort en de omgeving. In de regel bestaat de cyclus uit verschillende ontwikkelingsfasen:

De levenscyclus begint met het leggen van eieren door volwassen insecten. Vaak worden de eieren het schild gelegd om ze te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Het aantal eieren kan variëren afhankelijk van de soort.

Bij sommige bladluizen leggen de vrouwtjes levende jongen die ‘nimfen’ worden genoemd. Deze jongen worden ook wel crawlers (kruipers) genoemd, omdat ze – in tegenstelling tot volwassen exemplaren – heel de plant over kruipen. 

De nimfen groeien en vervellen meerdere malen in het nimfstadium. Ze lijken op volwassen insecten, maar hebben vaak nog niet het volledige, beschermende pantser ontwikkeld.

Nadat de nimfen meerdere keren verveld zijn, bereiken ze het volwassen stadium. In dit stadium ontwikkelen ze de karakteristieke beschermende schilden of pantsers op hun rug. De volwassen schildluizen zijn nu geslachtsrijp en kunnen zich voortplanten.

De levenscyclus herhaalt zich terwijl volwassen insecten nakomelingen produceren. Dit kan meerdere keren per jaar gebeuren, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden en het type schildluis. Volwassen schildluizen planten zich seksueel of ongeslachtelijk voort, afhankelijk van de soort. Sommige soorten hoeven dus niet te paren om zich voor te kunnen planten.

Verspreiding van schildluizen

Schildluizen verspreiden zich op verschillende manieren. Met de volgende tips kun je de insecten sneller vangen en alle schildluis bestrijden.

• Kruipen en vliegen: sommige soorten schildluizen bewegen zich kruipend voort op hun gastheer. Ze kunnen ook korte afstanden vliegen en zich verplaatsen naar andere planten. Dit gebeurt (gelukkig) zelden.
• Wind: bij sommige soorten schildluis worden de nimfen door de wind naar naburige planten gedragen, vooral als ze in de vroege ontwikkelingsstadia nog geen schild hebben ontwikkeld.
• Mieren: mieren en schildluizen werken vaak samen. De mieren beschermen de schildluizen tegen natuurlijke vijanden en transporteren ze van de ene plant naar de andere. In ruil daarvoor krijgen de mieren honingdauw als voedsel van de schildluis.
• Menselijke activiteiten: schildluizen kunnen ook door menselijke activiteiten worden verspreid; vooral wanneer geïnfecteerde planten of delen van planten van de ene plaats naar de andere worden getransporteerd. Dit kan gebeuren bij de aanschaf van planten, tuingereedschap of andere materialen. Schildluizen kunnen ook worden verspreid door contact met huisdieren of kleding.

De favoriete planten van schildluizen

Schildluizen voelen zich op veel plantensoorten thuis, maar hebben wel bepaalde voorkeuren. De voorkeur voor een bepaald soort groen hangt af van het type schildluis. De volgende planten worden het vaakst getroffen:

• Sierplanten: schildluizen worden vaak aangetroffen op sierplanten zoals rozen, hibiscus, azalea’s, geraniums en fuchsia’s. Deze planten bieden vaak ideale omstandigheden voor schildluizen, omdat ze een overvloedige bron van voedsel en bescherming bieden.
• Groenteplanten: groenteplanten zoals tomaten, paprika’s, aubergines en aardappelen zijn vaak de dupe van een besmetting. Dit kan leiden tot vruchtvervorming en verminderde opbrengst.
• Fruitbomen: ook fruitbomen zoals appelbomen, perzikbomen, citrusbomen en pruimenbomen kunnen besmet raken met schildluizen. In dat geval kan het zijn dat de kwaliteit en kwantiteit van de oogst achteruitgaat. Vooral citrusplanten zijn favoriet.
• Sierbomen: sierbomen zoals buxus, forsythia of liguster worden regelmatig aangevallen door schildluizen.
• Kamerplanten: zelfs binnenshuis zijn planten niet veilig voor schildluizen. Integendeel: schildluis op de kamerplant is een veelvoorkomend probleem. Binnen zijn vooral ficus en orchidee vaak het haasje.

Schildluizen bestrijden

De grote vraag is nu natuurlijk: wat te doen tegen schildluis als je ze eenmaal hebt gespot? Want gaat schildluis vanzelf weg? Helaas blijven de zuigende beestjes vaak maar al te graag op hun plek. Gelukkig kun je wel het een en ander doen om het gespuis te verjagen. Je kunt ze handmatig verwijderen, een insectenwerend middel aanbrengen of je door hun natuurlijke vijanden laten helpen.

Dit zijn de meest effectieve tips voor het bestrijden van schildluis:

Als de besmetting nog niet ver gevorderd is, kun je schildluis handmatig verwijderen. Gebruik wegwerphandschoenen en een zachte doek of een wattenstaafje om de schildluizen voorzichtig af te vegen. Dit is een tijdrovend klusje, maar wel een effectieve methode voor kleine plagen.

Een krachtige waterstraal uit de tuinslang helpt om de schildluis uit de planten te spoelen. Pas wel op dat je de planten niet beschadigt!

Insecticiden zijn zeer effectief, gemakkelijk toe te passen en zijn meestal niet schadelijk voor de plant. Er zijn chemische en natuurlijke insecticiden om schildluis te bestrijden. Gebruik vooral chemische middelen zorgvuldig en volgens de instructies op het etiket.

Omdat wij een voorkeur hebben voor het natuurlijk bestrijden van schildluis, raden we hier graag een natuurlijk alternatief aan, zoals het huismiddel neemolie of onze biologische vloeistof tegen bladinsecten.

Een andere manier om schildluizen op een natuurlijke manier te bestrijden is het inzetten van vijanden. Lieveheersbeestjes, sluipwespen en roofwantsen zijn de natuurlijke vijanden van schildluis en kunnen een effectieve bestrijdingsmethode zijn. Kweek bloeiende planten die deze nuttige insecten aantrekken en een leefgebied bieden.

Als niets helpt om de schildluis te bestrijden, kan het nodig zijn om chemische middelen of een professionele ongediertebestrijder in te schakelen. Dit is ook zinvol in ernstige gevallen, vooral in de landbouw of in kassen. Houd er rekening mee dat het bestrijden van schildluizen soms geduld en doorzettingsvermogen vergt, omdat de beestjes zich snel vermenigvuldigen.

Planten verzorgen na een besmetting met schildluizen

Na een schildluizenplaag is het belangrijk om je planten goed te verzorgen. Om hun herstel te bevorderen en ervoor te zorgen dat ze gezond blijven. Met de volgende stappen zijn je planten snel weer in topvorm:

• Water geven en bemesten: zorg ervoor dat je de planten voldoende water geeft om aan hun waterbehoeften te voldoen. Overmatige droogheid kan het herstel vertragen. Een meststof geeft de planten de voedingsstoffen terug die de schildluizen hebben opgezogen.
• Snoeien: Snoei beschadigde of ernstig aangetaste delen van de plant terug. Dit bevordert een gezonde groei van nieuwe bladeren en scheuten.

Na een schildluisplaag kan het enige tijd duren voordat de plant zich heeft hersteld. Geduld en regelmatige zorg zijn cruciaal voor een volledig herstel.

Universele bio tuinmest

Universele bio tuinmest

Universele bio tuinmest

• Geschikt voor biologische landbouw
• Evenwichtige formule die al het groen ten goede komt
• Geschikt voor o.a. gazon, moestuin, bloemen en buxus

Bekijk tuinmest

4.5 (6 beoordelingen)

  Op voorraad

Schildluis voorkomen

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Schildluis voorkomen is gelukkig niet zo moeilijk. Schildluizen komen vaker voor bij droge lucht of als planten op de tocht staan. Ook vinden ze een grond met veel kalk erg prettig. Door hier rekening mee te houden (zonder afbreuk te doen aan de voorkeuren van je planten) kun je de leefomgeving al minder prettig maken.

Als je nieuwe planten koopt, plaats ze dan eerst in isolatie . Zo voorkom je dat eventueel meegekomen schildluis zich verspreidt. Als je geen schildluisbesmetting opmerkt, kun je de planten bij de andere planten plaatsen. Regelmatige inspectie blijft belangrijk! Let op kleverige resten (honingdauw), misvormde bladeren en de aanwezigheid van de insecten zelf.

Het is ook belangrijk om je planten gezond en sterk te houden. Denk eraan voldoende water te geven. Ook bemesten en uitdunnen, evenals de juiste locatie, zijn belangrijk voor het welzijn van jouw tuinplanten. Gezonde planten zijn minder vatbaar voor ongedierte. Houd je tuin onkruidvrij om schildluizen uit de buurt van potentiële voedselbronnen te houden.

Maatregelen die schildluis bestrijden, zijn ook goed om de insecten te voorkomen. Stimuleer de natuurlijke vijanden van schildluis zoals lieveheersbeestjes, sluipwespen en roofwantsen. Bloeiende planten trekken deze nuttige insecten aan. Tegelijkertijd kun je mieren bestrijden, omdat ze de kleine insecten ondersteunen en zelfs beschermen. Breng neemolie aan op je planten om schildluizen in de eerste plaats af te schrikken.

Planten die minder gevoelig zijn voor schildluis zijn bijvoorbeeld:

• Kruiden: veel kruiden zoals rozemarijn, lavendel, oregano en tijm hebben natuurlijke afweermechanismen en worden minder vaak aangevallen.
• Uienfamilie: planten zoals knoflook en uien kunnen schildluizen afschrikken vanwege hun sterke geur.
• Sierplanten: sommige sierplanten, zoals Oost-Indische kers en goudsbloemen, zijn minder vatbaar voor schildluizen en kunnen helpen ongedierte weg te houden van andere planten.
• Varenplanten: varensoorten zijn vaak minder aantrekkelijk voor schildluizen en kunnen worden gebruikt als natuurlijke barrières in tuinen.
• Bomen: sommige boomsoorten zoals cipressen, sparren en dennen zijn minder gevoelig voor schildluizen.
• Planten met gladde bladeren: planten met gladde, harde bladeren zijn vaak minder vatbaar voor schildluis omdat ze zich moeilijker aan de bladeren hechten.

Meer leren over tuinieren? Leer over verticaal tuinieren, of je eigen moestuin aanleggen!

Mocht je naar aanleiding van dit artikel vragen hebben kan je altijd met ons contact opnemen, dan helpen we je graag verder.

Veel tuinier plezier!

Louis Hooft

Oprichter & Gazon expert

Maak kennis met Louis Hooft, de oprichter van MOOWY en jouw vertrouwde expert. Met een diepgaande passie voor prachtige gazons en een schat aan ervaring in tuin verzorging, staat Louis klaar om tuinliefhebbers te begeleiden bij het realiseren van een groenere en levendigere buitenruimte dan ooit tevoren. Vertrouw op Louis voor waardevolle tips, handige trucs en de beste producten om jouw tuin te laten stralen!