Alles wat je moet weten over onkruid

Wat is onkruid?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: er is geen objectieve definitie van onkruid. Want wat de een als onkruid bestempelt, vindt de ander mooi vanwege de bloemen. We kunnen wel een omschrijving geven van onkruid, en geloof het of niet, maar of je het mooi vindt of niet speelt hierin geen rol. Laten we er eens induiken.

Definitie onkruid

Van Dale omschrijft onkruid als volgt:

In principe kan elke plantensoort dus als onkruid worden bestempeld. Wat ‘ongewenst’ is, hangt af van de begroeiing van je tuin. Zo kan het zijn dat een plant op een bepaalde plek als onkruid wordt gezien omdat hij zo overdadig groeit dat hij hierdoor andere planten verstikt, terwijl dezelfde plant in een andere omgeving niet ongewenst of zelfs aantrekkelijk is, bijvoorbeeld in wilde tuinen of langs de kant van de weg. Alleen als deze planten in onze aangelegde tuin of tussen de terrastegels terechtkomen, worden ze als ongewenst, storend of zelfs schadelijk beschouwd. In deze situaties noemen de het dus onkruid.

Waar komt onkruid voor?

Zoals gezegd komt onkruid voor op plaatsen waar je het liever niet ziet: in je gazon, tussen planten die je zelf geplant of gezaaid hebt, in de moestuin of tussen de tegels van je terras of oprit. Maar onkruid komt op meer plekken voor, waar je zelf waarschijnlijk minder last ervaart en waar je het misschien zelfs mooi vindt: in de berm, langs sloten, in weilanden en in wilde tuinen.

Waar komt onkruid vandaan?

Onkruid is heel de wereld over gegaan en zal dit ook blijven doen. Onkruid heeft een agressief karakter. Dit wil zeggen dat ze, wanneer ze in jouw tuin verschijnen, zonder moeite de planten die er al eerder waren van hun plek verdringen.

Hoe verspreid onkruid zich?

De verspreiding van onkruid gaat grotendeels met behulp van zaden. Deze zaden worden vaak door passerende dieren verplaatst. Eekhoorns die elementen uit de tuin verzamelen om een nest te bouwen, honden die door de tuin rennen en zaden ‘oppikken’ maar bovenal vogels, die harde stukjes aarde (met daarin onkruidzaden) in hun poten vastklemmen, zorgen voor de verspreiding van onkruid.

Voor zaden met pluimen of vleugels is wind de belangrijkste verspreider. Kijk maar naar de paardenbloem. De uitgebloeide bloem bestaat uit witte pluisjes met zaadjes. Eén windvlaag kan ervoor zorgen dat je gazon binnen de kortste keren gevuld is met een nieuwe generatie paardenbloemen.

Soorten onkruid

Alle onkruidsoorten zijn onder te verdelen in twee groepen: wortelonkruiden en zaadonkruiden.

Wortelonkruiden

Wortelonkruiden zijn onkruiden met vaak meterslange wortels onder de grond. Breekt de wortel af, dan kan elk stukje wortel met een knoop weer wortelen en verder uitlopen. Voorbeelden van wortelonkruid zijn de distel, brandnetel, haagwinde, heermoes, kweekgras en zevenblad.

Zaadonkruiden

Zaadonkruiden zijn vaak eenjarige planten die zaad produceren en zich hierdoor snel verspreiden. Voorbeelden van zaadonkruiden zijn de paardenbloem, zevenblad, distel, harig knopkruid, madeliefje, klein kruiskruid, straatgras, herderstasje en vogelmuur.

De meest voorkomende soorten onkruid in Nederland en België en hoe je ze herkent

In Nederlandse en Belgische tuinen komen zo’n 100 soorten onkruid voor. Wij lichten 10 van de meest voorkomende onkruidsoorten toe en vertellen je hoe je ze herkent.

Zevenblad

We trappen de lijst af met misschien wel het hardnekkigste onkruid. Deze plant verspreidt zich namelijk via de zaadjes maar ook door de wortels. Als de wortels niet volledig worden verwijderd, komt het zevenblad keer op keer terug. Je herkent deze onruststoker aan het zevendelig samengesteld blad en in de bloeitijd (mei tot augustus) aan de witte en soms rozekleurige bloemen.

Distel

Net als het zevenblad vermenigvuldigt de distel zich zowel via de wortels als via de zaden. Je herkent ze vrij makkelijk: het zijn grote, stekelige planten met kleine, paarsachtige, stekelige bloemen. Je wilt geen distels in je gazon aangezien ze maar wat graag de voedingsstoffen nuttigen en verdringen. Ook is het geen pretje als je met je blote voeten door het gras loopt en plotseling op een distel staat.

Klaver

Klaver is een moeilijk te bestrijden kruid dat vaak ook de wintermaanden overleeft. Je herkent klaver aan het groene blad dat in trosjes van drie aan een stengel zit. In de zomermaanden bloeien de meeste klavers en zul je kleine bloemen zien. In België en Nederland komen de rode klaver, de witte klaver, de kleine klaver en de springklaver het meest voor. Wil je meer weten over klaver? Lees dan het artikel Klaver in het gazon bestrijden en voorkomen.

Paardenbloem

Je herkent de paardenbloem aan zijn gele kop en na de bloei aan de witte pluisjes. In deze pluisjes zitten zaadjes die door de wind verspreid worden in je tuin, en voor je het doorhebt, staat je gazon er vol mee. Wil je geen gazon vol paardenbloemen, verwijder deze dan – met wortel en al – voordat de bloem is uitgebloeid. Paardenbloemen komen minder snel voor in een gazon met een grovere structuur, zoals speelgazongraszaad.

Brandnetel

Deze prikkelende plant heeft waarschijnlijk niet veel toelichting nodig. Je herkent de brandnetel aan de gekartelde blaadjes bedekt met brandharen en het branderige gevoel van de huid bij aanraking. Maar wist je ook dat brandnetels vlinders aantrekken? Vlinders leggen graag hun eitjes tussen de planten. Dus hoe meer brandnetels, hoe meer vlinders.

Madeliefje

Dit lieflijke bloemetje bloeit, zolang het niet vriest, het hele jaar door. Je herkent het aan de gele kop met daaromheen rozetvormige, witte blaadjes. Doordat er uit de bladeren nieuwe stengels groeien met daarop een nieuw rozet, plant de madelief zich in een rap tempo voort en vormen er snel dichte matten in het gras.

Boterbloem

Dit vrolijke gele bloemetje ziet er misschien onschuldig uit, maar niets is minder waar. De boterbloem haalt zijn voedingsstoffen uit de bodem en tast hiermee andere planten aan. Daarnaast neemt hij water en licht weg. In vochtige grond vermeerdert de boterbloem zich in razend tempo, zowel via de wortels als de zaden. Het is dus van belang op tijd te handelen.

Haagwinde

De haagwinde, ook wel pispotje genoemd, is met haar witte bloemen een ware blikvanger, maar verspreidt zich extreem snel en verstikt andere gewassen. De broze wortelstokken breken snel, wat het lastig maakt het onkruid te verwijderen.

Stinkende gouwe

De stinkende gouwe dankt zijn naam aan een geel-oranjekleurig sap en de minder prettige geur die je ruikt na het aanraken van de plant. Stinkende gouwe komt in het voorjaar snel op en je herkent het onkruid aan de gele bloemen die in trosjes van vier groeien en de blauwgroene onderkant van de bladeren.

Straatgras (Poa Annua)

Straatgras komt voort uit een kruising van twee andere beemdgrassen: Poa Infirma en Poa Supina. Je herkent het aan zijn bleekgroene kleur. Straatgras snoeit zeer snel en kan goed tegen betreding. Het onkruid komt daarom vaak voor in intensief gebruikte gazons. Wanneer je het niet bestrijdt, zal het zich overal vestigen. Met vele kale plekken en ziektes als gevolg.

Nadelen onkruid

Het is duidelijk dat onkruid voor veel problemen kan zorgen. Er zijn al verschillende nadelen van onkruid de revue gepasseerd, maar we sommen ze nog even voor je op.

Onkruid overwoekert gras en beplanting

Een groot nadeel van onkruid is dat het de planten die je wel in je tuin wilt zien, overwoekert. Ook onttrekt het voedingsstoffen uit de bodem van je tuin. Hierdoor krijgt beplanting of het gras in je gazon geen kans om te groeien en zal het langzaam afsterven.

Onkruid kan ernstige schade toebrengen

Veel onkruiden vormen een schuilplaats voor bacteriën en schimmels die plantenziekten veroorzaken.

Onkruid verspreidt zich snel

Door een windvlaag, vogels, een goede regenbui of door wortelgroei onder de grond. Voor je het weet heeft onkruid terrein gewonnen in jouw tuin.

Onkruid verwijderen is hard werken

Het spreekwoord ‘onkruid vergaat niet’ bestaat met een reden. Het bestrijden van onkruid kan gepaard gaan met veel bloed, zweet en tranen. Wil je de rest van je tuin beschermen, dan moet je secuur te werk gaan. Hoe je dat aanpakt vertellen we je in het artikel Onkruid verwijderen, bestrijden en voorkomen.

Voordelen onkruid

Je verwacht het misschien niet zo snel, maar onkruid kent ook veel voordelen. We sommen ze voor je op.

Onkruid vertelt je meer over je grond

Oké, het is niet dat onkruid tegen je praat, maar als je goed oplet vertelt het wel degelijk een verhaal. Aan het soort onkruid zie je namelijk wat voor soort grond je hebt én wat de conditie is van de grond. Zo houdt zevenblad van een vochtige, schaduwrijke en voedselrijke grond. Ook brandnetels, vogelmuur, straatgras en herderstasje doen het goed op voedselrijke grond. Hopklaver gaat voor een bodem rijk aan kalk en kleefkruid verkiest een stikstofrijke grond. Klein hoefblad groeit op een bodem met slechte structuur. En de paardenbloem groeit gewoon overal waar de volle zon komt.

Onkruid draagt bij aan biodiversiteit

Onkruiden kunnen de planten in hun omgeving stimuleren of helpen bij de voedselvoorziening, geuren verspreiden die insecten verdrijven of schadelijke bacteriën vernietigen. Ook vormen ze een belangrijke bron van voeding voor insecten, vogels en kleine (zoog)dieren.

Onkruid is gezond

Kom je om in het onkruid, neem het dan mee de keuken in. Zo maak je van brandnetels een lekker kopje soep of thee en van klaver of de paardenbloembladeren een heerlijke salade. En de bladeren van zevenblad kun je voor de afwisseling door de stamppot mengen. Zevenblad werkt ontzurend op het bloed, en is dus hartstikke gezond!

Verwijderen van onkruid

Ben je onkruid liever kwijt dan rijk, laten we dan overgaan tot het verwijderen, bestrijden en voorkomen van onkruid.

Meer over tuinonderhoud?

Bekijk de gerelateerde artikelen hieronder en bekijk ons aanbod in graszaad, meststoffen, verticuteer producten en toebehoren voor in de tuin.

Mocht je naar aanleiding van dit artikel vragen hebben kan je altijd met ons contact opnemen, dan helpen we je graag verder.

Louis Hooft

Oprichter & Gazon expert

Maak kennis met Louis Hooft, de oprichter van MOOWY en jouw vertrouwde expert. Met een diepgaande passie voor prachtige gazons en een schat aan ervaring in tuin verzorging, staat Louis klaar om tuinliefhebbers te begeleiden bij het realiseren van een groenere en levendigere buitenruimte dan ooit tevoren. Vertrouw op Louis voor waardevolle tips, handige trucs en de beste producten om jouw tuin te laten stralen!