Zo Doe je Dat: Zelf een Sedumdak Aanleggen

Een sedumdak wordt steeds populairder onder huiseigenaren, en dat is niet zonder reden. Het kan de levensduur van je dakbedekking aanzienlijk verlengen en heeft veel andere voordelen. In deze gids ontdek je of jouw dak geschikt is en hoe het zelf aanleggen van een sedumdak in zijn werk gaat. Lees snel verder! 

Wat is sedum?

Sedum, in de volksmond ook wel vetkruid genoemd, is een plantengeslacht uit de vetplantenfamilie (crassulaceae). Vetkruid op je dak klinkt misschien vreemd, maar sedum is juist een perfecte plant voor groendaken. Deze daken met beplanting worden ook wel vegetatiedak of daktuin genoemd. 

Waarom sedum gebruiken voor groendaken?

Sedum heeft verschillende eigenschappen die het ideaal maken voor groene daken:

• Lichtgewicht: sedumplanten wortelen ondiep en hebben slechts 6 cm substraat (voedingsbodem) nodig
• Droogtebestendig: ze slaan water op in hun bladeren en kunnen lange droge periodes overleven
• Onderhoudsarm: sedum heeft weinig water en voedingsstoffen nodig
• Weerbestendig: de bladeren van sedumplanten worden beschermd door een waslaagje, hierdoor kunnen de planten goed tegen extreme weersomstandigheden zoals hitte, kou en regen
• Ziekteresistent: sedum is ongevoelig voor de meeste ziekten en insectenplagen

Voor groendaken worden vooral sedumsoorten geselecteerd die geschikt zijn voor het Nederlandse klimaat. Van de ongeveer 500 soorten sedum zijn er zo’n 100 soorten die in ons klimaat op een dak kunnen overleven.

Verschil tussen sedumdak en andere groendaken

Een sedumdak valt onder de categorie extensieve groendaken. Dit betekent dat de vegetatie zichzelf grotendeels in stand kan houden en weinig onderhoud vraagt. Met een substraatlaag van 4 tot 15 cm dik weegt een extensief sedumdak ongeveer 45 kg/m².

Andere typen groendaken zijn intensiever en kunnen naast sedum ook kruiden, grassen, struiken of zelfs bomen bevatten. Deze intensieve groendaken vereisen meer onderhoud en een dikkere substraatlaag. Een biodivers groendak met sedum gemengd met grassen en kruiden weegt ongeveer 150 kg/m².

Voor de meeste bestaande dakconstructies is een sedumdak de beste keuze vanwege het lage gewicht en de minimale onderhoudsbehoeften. Daarnaast kan een sedumdak in diverse uitvoeringen worden aangelegd, waarbij je kunt kiezen uit verschillende soorten en kleuren sedum voor een visueel aantrekkelijk resultaat.

De voordelen van een sedumdak

Naast dat een sedumdak er prachtig uitziet, biedt het talloze voordelen die verder gaan dan alleen het esthetische aspect. Of je nu een woning, schuur of tuinhuis hebt – een groen dak kan je gebouw naar een hoger niveau tillen. Laten we kijken naar de belangrijkste voordelen.

Isolatie en energiebesparing

Een sedumdak heeft een isolerende werking. Hierdoor helpt het je huis koeler te houden in de zomer en warmer in de winter. Tijdens warme zomerdagen kan een standaard bitumen dak opwarmen tot wel 70-75 graden Celsius, terwijl een sedumdak de temperatuur beperkt tot ongeveer 35 graden.

Dit verschil in temperatuur is direct merkbaar in je woning. In de ruimte onder het dak kan het op warme dagen wel 6 tot 8 graden schelen. Daarnaast verdampen planten water bij hitte, wat een natuurlijk koelend effect heeft op de omgeving. Als je zonnepanelen hebt, kan een sedumdak aanleggen (door de verkoelende werking) het rendement verhogen. 

Regenwateropvang en verkoeling

Een sedumdak kan tussen de 30% en 50% van het regenwater opvangen dat erop valt. Deze wateropvang biedt diverse voordelen:

• Het rioolstelsel wordt aanzienlijk ontlast tijdens hevige buien
• Het grondwater wordt aangevuld door geleidelijke afgifte
• Het hitte-eilandeffect in stedelijke gebieden wordt verminderd

Het opgevangen water zorgt bovendien voor een constant verkoelend effect door verdamping, wat bijdraagt aan een aangenamer leefklimaat in en rond je woning.

Goed voor biodiversiteit 

Een sedumdak draagt significant bij aan de biodiversiteit, vooral in bebouwde omgevingen. Naast bijen en vlinders trekt een sedumdak ook andere insecten aan zoals zweefvliegen, spinnen en libellen. Dit creëert een kleine oase waar dieren relatief ongestoord kunnen leven.

Vogels profiteren vervolgens weer van deze insectenrijkdom. Wil je ook in de tuin zelf aan de slag? Lees hier meer over een vlindertuin aanleggen of check onze 10 tips voor het maken van een ecotuin.

Lange levensduur van dakbedekking

Een goed aangelegd en onderhouden sedumdak gaat gemakkelijk 40 tot 60 jaar mee. Dit is aanzienlijk langer dan een traditioneel dak. De belangrijkste reden: de vegetatielaag beschermt je dakbedekking tegen uv-straling en andere weersinvloeden.

Is mijn dak geschikt voor een sedumdak?

Voordat je enthousiast sedumplanten gaat bestellen, is het verstandig om te controleren of je dak daadwerkelijk geschikt is. Hier moet je op letten.

Belastbaarheid van het dak

De belangrijkste vraag is of je dak het extra gewicht kan dragen. Een standaard sedumdak weegt verzadigd (na regenval) tussen de 80 en 85 kg per vierkante meter. Voor lichtere constructies zijn er speciale lichtgewicht opbouwen beschikbaar die ongeveer 40-45 kg per m² wegen.

Een vuistregel is: kun je op je dak lopen? Dan kan er waarschijnlijk ook een sedumdak op. Voor een nauwkeurigere inschatting kijk je naar de constructie. De dakplaten moeten minimaal 18 mm dik zijn, en de balkafstand moet ongeveer 60-61 cm zijn (hart-op-hart). De balkmaten hangen af van de overspanning:

• 2 meter overspanning: 3,8 cm dik en 14,5 cm hoog
• 3 meter overspanning: 5,8 cm dik en 17 cm hoog

Raadpleeg bij twijfel altijd een specialist of bouwkundige.

Hellingshoek en ligging

De hellingsgraad van je dak bepaalt welk systeem je kunt toepassen. Voor daken met een helling tot 15 graden kun je standaard sedumoplossingen gebruiken. Bij een helling tussen 15 en 25 graden zijn lichtgewicht systemen geschikt. Voor daken tussen 25 en 45 graden heb je speciale verankeringen nodig om verschuiving te voorkomen.

Wordt je helling groter dan 35 graden? Dan zijn speciale anti-afschuifsystemen zoals substraatrasters of kunststofwapening vereist. Bovendien moet je bij schuine daken vaker water geven tijdens droge periodes. Zelf sedum leggen op een schuin dak is lastig (door eventuele verschuiving) en kan gevaarlijk zijn, hiervoor kun je beter een professional inschakelen.

Dakbedekking en waterdichtheid

Je dakbedekking moet 100% waterdicht en in goede staat zijn zonder scheurtjes of beschadigingen. Geschikte ondergronden zijn:

• EPDM (levensduur 20-40 jaar)
• Bitumen (levensduur 15-20 jaar)
• PVC
• Beton

Golfplaten zijn ongeschikt vanwege hun zwakke constructie. Ook zinken daken zijn problematisch; zink is niet waterdicht bij constant vocht en niet bestand tegen de zuren die sedumplanten afgeven. Dakpannen moeten eerst verwijderd worden voordat je sedum kunt aanbrengen.

Zonlicht en schaduw

Sedumplanten hebben minimaal 4 uur direct zonlicht per dag nodig. Bij minder dan 2 uur zon per dag wordt het moeilijk om een gezond sedumdak te onderhouden.

Bij schaduwrijke plekken is een iets dikkere substraatlaag (8 cm in plaats van 6 cm) aan te raden. Ook moet je zorgen voor goede drainage, want in de schaduw blijft het dak langer nat. Sommige sedumsoorten, zoals de groene varianten, gedijen beter bij minder zonlicht.

Sedummatten of sedumcassettes: wat kies je?

Nu je weet of je dak geschikt is voor een groene metamorfose, sta je voor een belangrijke keuze: ga je voor sedummatten of sedumcassettes? Beide opties hebben hun eigen voor- en nadelen. 

Voordelen van sedummatten

Sedummatten zijn grote rollen grond met daarop sedumplantjes, vergelijkbaar met grasmatten. Ze bieden enkele voordelen:

• Ze vormen een mooi egaal geheel zonder zichtbare naden
• Ze hebben een hogere waterretentiecapaciteit dankzij hun uitgebreide wortelsysteem
• Ze functioneren en bloeien langer dan sedumcassettes
• Ze groeien samen tot één geheel, wat een natuurlijker uiterlijk geeft

Bovendien zijn sedummatten vaak goedkoper in aanschaf dan cassettes. Ze zijn een lichtgewicht optie, wat handig is bij daken met beperkte draagkracht.

Voordelen van sedumdak-cassettes

Sedumcassettes, ook wel sedumtrays genoemd, zijn kant-en-klare bakken of tegels met sedumplanten. Hun voordelen:

• Ze zijn veel sneller en eenvoudiger te installeren
• Ze bevatten vaak een ingebouwd drainagesysteem en een substraatlaag
• Ze kunnen gemakkelijk op maat gezaagd worden
• Bij schade of onderhoud kun je afzonderlijke cassettes vervangen
• Ze zijn direct via een kliksysteem te plaatsen

Wanneer kies je welke optie?

Kies voor sedummatten als:

• Je een groot dakoppervlak hebt
• Je een natuurlijker uitstraling wenst
• Je een lagere aanschafprijs belangrijker vindt dan installatiegemak
• Je dak een waterretentiecapaciteit van 31 kg/m² aankan

Kies voor sedumcassettes als:

• Je het dak snel en eenvoudig zelf wilt aanleggen
• Je later onderdelen wilt kunnen vervangen
• Je een dak met een hellingshoek tot 25 graden hebt
• Je geen zin hebt in het apart aanbrengen van alle lagen

Combinaties en alternatieven

Voor sommige projecten kun je beide systemen combineren. Gebruik bijvoorbeeld cassettes voor de rechte stukken en matten voor de randen of moeilijke hoeken. Bij zonnepanelen zijn sedummatten handiger omdat ze precies op maat te snijden zijn.

Zelf een sedumdak aanleggen: stappenplan

Met de juiste voorbereiding en materialen is het aanleggen van een sedumdak een project dat je prima zelf kunt uitvoeren. We nemen je nu stap voor stap mee door het hele proces. Als je kiest voor sedumcassettes, kun je stap 2, 3 en 4 doorgaans overslaan.

1. Dak schoonmaken en controleren

Begin met het grondig schoonmaken van je dak met een (zachte) bezem. Verwijder alle bladeren, takjes en ander vuil. Controleer vervolgens of de dakbedekking nog in goede staat is en geen scheurtjes of beschadigingen vertoont. Dit is essentieel, want een waterdicht dak vormt de basis voor je sedumdak. Breng eventueel nu alvast bolroosters of bladvangers aan bij de hemelwaterafvoeren om ervoor te zorgen dat deze vrij toegankelijk blijven.

2. Wortelwerende folie aanbrengen

Indien je dakbedekking niet wortelwerend is (zoals bij oudere bitumen daken), moet je wortelwerende folie of worteldoek gebruiken. Dit voorkomt dat de wortels van de sedumplanten door je dakbedekking groeien en lekkages veroorzaken. Leg de folie in banen van dakrand tot dakrand met een overlap van ongeveer 15 cm. Let op dat je de folie niet over de loodslab of deklijst legt en houd de waterafvoeren vrij. 

3. Drainagelaag en filtervlies leggen

De drainagelaag zorgt ervoor dat overtollig water wordt afgevoerd. Rol de drainagematten uit over het wortelwerende folie, met een overlap van 5-10 cm tussen de banen. Zorg dat het filtervlies aan de bovenzijde ligt. Dit vlies voorkomt dat substraat in de drainage terechtkomt. Snijd de matten zorgvuldig op maat en werk netjes rond obstakels. Houd waterafvoeren altijd vrij om verstopping te voorkomen.

4. Substraatlaag aanbrengen

Substraat is de voedingsbodem waarin de sedumplanten wortelen. Gebruik ongeveer 2 zakken (40 liter) per vierkante meter voor een laag van 6 cm dik. Verdeel het substraat gelijkmatig over de drainagelaag. Houd 10-20 cm afstand tot de dakrand vrij voor de latere grindstrook. 

5. Sedummatten of cassettes plaatsen

Begin in één van de hoeken van je dak. Bij sedummatten: rol ze voorzichtig uit en leg ze strak tegen elkaar aan zonder overlap. Snijd ze op maat waar nodig. Bij sedumcassettes: klik of schuif ze tegen elkaar aan volgens het bevestigingssysteem. Druk na plaatsing alle sedum goed aan zodat er goed contact ontstaat met de onderliggende laag.

6. Afwerking met grind en water

Breng rondom het sedumdak een grindstrook van 10-30 cm breed aan. Deze vegetatievrije zone is essentieel: het verbetert de waterafvoer, voorkomt dat planten onder dakranden groeien, beschermt tegen opwaaien en vormt een brandveilige zone. Geef tot slot je nieuwe sedumdak direct voldoende water. Bij droog weer moet je de eerste 2-3 weken regelmatig water blijven geven tot de planten goed zijn geworteld.

Onderhoud sedumdak

Een volledig onderhoudsvrij dak bestaat niet, maar sedumdaken komen daar wel heel dichtbij. Voor een gezond sedumdak volstaat het om minimaal twee keer per jaar onderhoud uit te voeren. De beste tijd om dit te doen in het voorjaar (maart/april) en het najaar (september/oktober). Dit zijn de belangrijkste taken voor je op een rijtje:

• Onkruid wegplukken: trek ongewenste planten met wortel en al uit, liefst voordat ze in bloei komen. Gebruik hierbij liever geen chemische bestrijdingsmiddelen om de biodiversiteit van je dak te beschermen.
• Afvoeren vrijmaken: maak de hemelwaterafvoeren vrij van bladeren, vuil en dood sedum. Een verstopte afvoer betekent waterophoping, en dat is schadelijk voor zowel je dak als de sedumplanten.
• Bemesten: geef je sedumdak tweemaal per jaar speciale sedummest. Deze mest heeft de optimale samenstelling voor sterke planten en bevat kalk die mos tegengaat. 
• Dakbedekking inspecteren: controleer op zichtbare scheuren en openstaande randen. Repareer deze zo snel mogelijk om lekkage te voorkomen.

Ondanks dat sedumplanten droogtebestendig zijn, hebben ze soms extra water nodig. Na een droge periode van enkele weken is het verstandig om het dak te besproeien. Een duidelijk signaal dat je sedum dorst heeft? Dan krijgt het een donkerrode kleur in de zomermaanden. Maak je geen zorgen als je sedum in de herfst en winter rood kleurt – dit is volkomen natuurlijk en geen teken van watertekort.

Mocht je sedumdak beschadigd raken of kale plekken vertonen, dan is herstel gelukkig heel eenvoudig. Herstel dit door onkruid te verwijderen, sedumstekjes over kale plekken te strooien en het hele dak te bemesten.

Wat kost een sedumdak?

De kosten van een sedumdak variëren behoorlijk, afhankelijk van verschillende factoren. Gemiddeld kost een sedumdak tussen de €50 en €200 per vierkante meter. Het verschil in prijs wordt voornamelijk bepaald door:

• Het type dak (plat of schuin)
• De omvang van het dakoppervlak
• De gekozen materialen en sedumsoorten
• Of je het zelf aanlegt of laat installeren

Door zelf je sedumdak aan te leggen, bespaar je aanzienlijk op de kosten omdat je alleen voor het materiaal betaalt. Houd wel rekening met extra materialen zoals beschermdoek, wortelwerende folie en bolroosters.

Subsidie op groendak

Hier komt het goede nieuws! Steeds meer gemeenten en waterschappen bieden subsidie voor de aanleg van sedumdaken, aangezien ze bijdragen aan klimaatadaptatie. De subsidiebedragen variëren per gemeente. 

Controleer eerst bij jouw gemeente welke subsidiemogelijkheden er zijn. Je kunt hiervoor de website van je gemeente of de Energiesubsidiewijzer raadplegen. Het kan je honderden euro’s besparen!

Veelgestelde vragen over sedumdak maken

Sedumdak aanleggen, conclusie

Een sedumdak aanleggen is een fantastisch project, zowel voor je portemonnee als voor het milieu. Het gaat jarenlang mee en draagt direct bij aan een groenere leefomgeving. Na het lezen van al deze informatie heb je alle kennis in huis om zelf aan de slag te gaan. Nog meer tuininspiratie? Bekijk hier onze andere artikelen met praktische tips en advies voor je tuin.

Heb je nog vragen of wil je een praktische tip over sedumdaken delen? Laat het ons hieronder weten. Dankjewel en happy gardening!